Trên cơ sở bình chọn của các đơn vị và các cơ quan báo chí ngành tài chính, ngày 27/12, Bộ Tài chính công bố 10 sự kiện nổi bật ngành tài chính năm 2023. Trong đó, nổi bật là Bộ Tài chính quản lý điều hành chính sách tài khóa mở rộng đạt hiệu quả, điểm sáng từ quản lý nợ công để tạo dư địa trong điều hành chính sách…
1. Quản lý điều hành chính sách tài khóa mở rộng, hiệu quả.
Năm 2023, nước ta tiếp tục phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức. Trong bối cảnh đó, hàng loạt chính sách kịp thời được ban hành và đi vào cuộc sống hiệu quả, tiêu biểu là chính sách tài khóa hỗ trợ người dân, doanh nghiệp. Năm 2023 là năm thứ 4 liên tiếp, Bộ Tài chính trình cấp có thẩm quyền và ban hành theo thẩm quyền các chính sách hỗ trợ với quy mô khoảng 200 nghìn tỷ đồng.
Trong bối cảnh nguồn thu ngân sách nhà nước bị ảnh hưởng lớn trong khi vẫn phải đảm bảo nhu cầu chi cho các hoạt động thường xuyên, đảm bảo nguồn vốn cho đầu tư phát triển, đặc biệt là nhu cầu chi cho an sinh xã hội càng thể hiện sự quyết tâm luôn đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp, người dân của Bộ Tài chính.
2. Chuyển đổi số, hướng tới nền tài chính thông minh.
Năm 2023 là năm thứ 9 liên tiếp, Bộ Tài chính nằm trong nhóm 3 bộ, cơ quan ngang bộ dẫn đầu về PAR Index với kết quả chỉ số cải cách hành chính đạt 89,76%. Về chỉ số cải cách tài chính công, Bộ Tài chính tiếp tục là một trong số các bộ dẫn đầu, đạt tỷ lệ trên 96%.
Có thể nói, chuyển đổi số tạo ra sự thay đổi về tư duy, nhận thức, phương thức xử lý công việc và công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của hầu hết các đơn vị trong ngành tài chính.
Nổi bật là trong lĩnh vực quản lý thuế, năm 2023 tiếp tục tiến trình đẩy mạnh chuyển đổi số, điện tử hóa công tác quản lý thuế, điển hình như hệ thống khai thuế điện tử được triển khai tại 63/63 tỉnh, thành phố và 100% chi cục thuế trực thuộc; 99,9% doanh nghiệp tham gia sử dụng dịch vụ khai thuế điện tử, tiếp nhận hơn 15,6 triệu hồ sơ…
3. Tổ chức Xếp hạng tín nhiệm Fitch Ratings nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam lên mức BB+, triển vọng “Ổn định”; có nhiều giải pháp quản lý, giám sát kịp thời thị trường chứng khoán.
Ngày 8/12/2023, Tổ chức Xếp hạng tín nhiệm Fitch Ratings (Tổ chức Fitch) nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam lên mức BB+, triển vọng “Ổn định”.
Việc tổ chức Fitch nâng định mức tín nhiệm quốc gia của Việt Nam trong bối cảnh thế giới đối mặt với các thách thức về suy giảm tăng trưởng, kinh tế, thương mại cũng như sự gia tăng các rủi ro về tài chính ở nhiều quốc gia thể hiện sự đánh giá hết sức tích cực của cộng đồng quốc tế về nỗ lực chỉ đạo, điều hành thời gian qua nhằm ổn định vĩ mô và phục hồi kinh tế, củng cố nền tảng chính trị – xã hội.
Đồng thời, ghi nhận nỗ lực của Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan trong việc cập nhật thường xuyên và định kỳ truyền tải thông tin về những thành tựu, kết quả trong phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam đến các tổ chức xếp hạng tín nhiệm và cộng đồng nhà đầu tư.
Các thị trường tài chính tiếp tục được củng cố, tháo gỡ, xử lý kịp thời khó khăn vướng mắc để ngày càng phát triển lành mạnh, công khai, minh bạch.
4. Quản lý nợ công chặt chẽ, hiệu quả.
Quy mô nợ công đến cuối năm 2023 khoảng 37% GDP, thấp hơn nhiều so với mức trần 60% Quốc hội đề ra. Nợ Chính phủ khoảng 34% GDP, thấp hơn nhiều so với trần 50%. Mức dư nợ này thấp hơn nhiều so với mức trung bình năm 2023 của các quốc gia có mức xếp hạng tín nhiệm BB là 52,8% GDP và BBB là 54,9% GDP.
Kết quả quản lý nợ công trong những năm qua là một điểm sáng trong điều hành chính sách tài khoá nói riêng và chính sách vĩ mô nói chung và được các tổ chức xếp hạng tín nhiệm và tổ chức quốc tế đánh giá là bền vững và tạo dư địa để chúng ta thực hiện các chính sách tài khoá mở rộng, hợp lý khi cần thiết, đặc biệt là trong đợt bùng phát nghiêm trọng dịch Covid-19 vừa qua.
Cơ cấu nợ tích cực, dư nợ trong nước tăng lên, chiếm khoảng 71% dư nợ Chính phủ góp phần giảm thiểu rủi ro tỷ giá.
Nợ trong nước chủ yếu là trái phiếu chính phủ có kỳ hạn phát hành dài, giảm thiểu rủi ro vay đảo nợ.
Kỳ hạn phát hành bình quân trái phiếu chính phủ khoảng 12,4-12,5 năm, đảm bảo mục tiêu từ 9-11 năm theo nghị quyết của Quốc hội số 23/2021/QH15.
Nợ nước ngoài giảm dần trong cơ cấu vay của Chính phủ. Danh mục nợ nước ngoài hiện hành chủ yếu vẫn là các khoản vay kỳ hạn dài, lãi suất ưu đãi, góp phần tăng tính bền vững trước biến động tỷ giá của các ngoại tệ mạnh trên toàn cầu.
5. Hoàn thiện pháp luật và giảm nhiều khoản phí, lệ phí khi thực hiện điều hành dịch vụ công trực tuyến.
Nhiệm vụ xây dựng, hoàn thiện thể chế của Bộ Tài chính là khá nặng nề, có nhiều nội dung phức tạp, song Bộ Tài chính luôn bảo đảm tiến độ hoàn thành chương trình xây dựng luật, pháp lệnh và chương trình công tác góp phần tác động tích cực đến đời sống kinh tế – xã hội của đất nước.
Bên cạnh đó, nhằm khuyến khích sử dụng dịch vụ công trực tuyến, Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 63/2023/TT-BTC giảm một số khoản phí, lệ phí thực hiện dịch vụ công trực tuyến.
Theo đó, kể từ ngày 1/12/2023 đến hết 31/12/2025 sẽ có 8 khoản phí, lệ phí khi thực hiện dịch vụ công trực tuyến với mức giảm từ 10-50%. Theo ước tính, số ước lượng hỗ trợ người dân, doanh nghiệp khi thực hiện chính sách này khoảng 100 tỷ đồng/năm.
Việc giảm phí, lệ phí góp phần khuyến khích người dân, doanh nghiệp sử dụng dịch vụ công trực tuyến, góp phần triển khai có hiệu quả việc số hóa hồ sơ, giảm thời gian giải quyết thủ tục hành chính, giảm chi phí đi lại và làm tăng tính minh bạch trong hoạt động của cơ quan nhà nước. Việc góp phần nâng cao tỷ lệ hồ sơ trực tuyến sẽ thúc đẩy xây dựng Chính phủ điện tử, hướng đến xây dựng Chính phủ số.
6. Quốc hội thông qua Nghị quyết về thuế tối thiểu toàn cầu.
Để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam, tạo mức độ tin tưởng giữa các tập đoàn đa quốc gia trong việc tiếp tục mở rộng đầu tư tại Việt Nam, Bộ Tài chính giao Tổng cục Thuế chủ trì nghiên cứu đánh giá tác động và tham khảo kinh nghiệm quốc tế để xây dựng chính sách thuế tối thiểu toàn cầu.
Ngày 29/11/2023, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV chính thức thông qua Nghị quyết số 107/2023/QH15 về thuế tối thiểu toàn cầu. Đây là một bước đi cần thiết và với việc áp dụng từ ngày 1/1/2024, Việt Nam khẳng định vị thế và quyền đánh thuế của quốc gia, góp phần tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước từ phần thu thuế bổ sung, góp phần tăng cường hội nhập quốc tế và cải cách hệ thống thuế phù hợp với thông lệ quốc tế.
Theo đó, Việt Nam sẽ áp dụng hai quy định, (i) quy định tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu IIR áp dụng đối với các Tập đoàn của Việt Nam có đầu tư ra nước ngoài; (ii) quy định thuế tối thiểu bổ sung nội địa đạt chuẩn QDMTT áp dụng đối với các tập đoàn đa quốc gia có hoạt động sản xuất kinh doanh tại Việt Nam.
7. Kiểm soát lạm phát, quản lý bội chi ngân sách chặt chẽ, hiệu quả.
Để có thêm nguồn lực tăng chi đầu tư phát triển, thúc đẩy phục hồi kinh tế, Bộ Tài chính trình cấp có thẩm quyền quyết định dự toán bội chi ngân sách nhà nước năm 2023 ở mức 4,42% GDP.
Trong quá trình điều hành kiểm soát chặt chẽ bội chi, điều hành vay, phát hành trái phiếu Chính phủ phù hợp với tiến độ thu, khả năng giải ngân vốn đầu tư và tồn quỹ ngân sách nhà nước, qua đó tiết kiệm chi phí lãi vay cho ngân sách nhà nước.
Ước tính bội chi ngân sách nhà nước thực hiện khoảng 4% GDP, giảm 40,3 nghìn tỷ đồng so dự toán.
Năm 2023 cũng là năm ghi nhận sự thành công trong công tác điều hành, quản lý giá. Đây là năm thứ 8 liên tiếp chúng ta kiểm soát lạm phát dưới mục tiêu Quốc hội đề ra.
Công tác quản lý, điều hành giá năm 2023 bám sát theo đúng kịch bản điều hành, giá cả thị trường trong nước cơ bản ổn định, kiểm soát trong phạm vi cho phép, CPI 11 tháng tăng 3,2%, lạm phát cơ bản tăng 4,38%.
Ước tính cả năm CPI tăng khoảng 3,5%, dưới mục tiêu khoảng 4,5%. Đây là một dấu ấn trong chuỗi thành công của công tác quản lý, điều hành giá của Chính phủ nhiều năm trở lại đây, nhất là trong bối cảnh hầu hết các nước đang phải đối mặt với mối đe dọa, thách thức của lạm phát tăng cao.
8. Phát hiện, bắt giữ thành công nhiều vụ buôn lậu, gian lận thương mại, ma túy với số lượng lớn.
Với quyết tâm “tích cực, chủ động trong phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả”, toàn ngành hải quan bám sát các chỉ đạo của Chính phủ, Ban chỉ đạo 389 Quốc gia, Bộ Tài chính, tổ chức thực hiện quyết liệt, có hiệu quả các nhiệm vụ được giao từ công tác tham mưu đến công tác đấu tranh trực tiếp, kiên quyết đấu tranh không khoan nhượng với tội phạm buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật hải quan.
9. Tăng cường quan hệ hợp tác quốc tế sâu sắc, toàn diện trong lĩnh vực tài chính.
Năm 2023, Bộ Tài chính triển khai nhiều hoạt động thúc đẩy quan hệ hợp tác sâu sắc và toàn diện trong lĩnh vực tài chính.
Đáng chú ý là các hoạt động đối ngoại của Bộ trưởng Bộ Tài chính như: làm việc tại Đại Công quốc Luxembourg và Vương quốc Bỉ để thúc đẩy hợp tác tài chính với Bộ Tài chính các nước, đặc biệt là tài chính xanh và chủ trì Hội nghị bàn tròn xúc tiến đầu tư tại Luxembourg; các hoạt động tại Hoa Kỳ trong khuôn khổ chuyến công tác của đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu tham gia Tuần lễ Cấp cao khóa 78 Đại hội đồng Liên Hợp quốc ngày 20/9.
Theo đó, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc có buổi làm việc với Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ, Tổ chức xếp hạng tín nhiệm Standard & Poor’s Global Ratings và Tổ chức xếp hạng tín nhiệm Moody’s.
Trong tháng 11/2023, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc tham dự Hội nghị Bộ trưởng Tài chính APEC 2023 tại San Francisco thuộc tiến trình Hội nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính APEC 2023 do Hoa Kỳ chủ trì; chủ trì các Hội nghị xúc tiến đầu tư tài chính do Bộ Tài chính Việt Nam thu hút đông đảo các nhà đầu tư gồm các quỹ đầu tư lớn, các tập đoàn, doanh nghiệp Hoa Kỳ tham dự.
Trong quan hệ hợp tác đa phương, 2023 cũng là năm đánh dấu nhiều sự kiện quốc tế lớn do Bộ Tài chính chủ trì tổ chức thành công. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng tổ chức thành công Hội nghị các cơ quan quản lý bảo hiểm ASEAN lần thứ 26 (AIRM26) và Hội nghị Hội đồng bảo hiểm ASEAN lần thứ 49 (AIC49).
10. Công tác an sinh xã hội được triển khai thiết thực, hiệu quả.
Trước tình hình thiên tai, lũ lụt diễn biến phức tạp, khó lường, thực hiện các quyết định của Thủ tướng Chính phủ, năm 2023, Bộ Tài chính thực hiện xuất cấp lương thực, các trang thiết bị dự trữ quốc gia với tổng trị giá khoảng 1.448 tỷ đồng, trong đó gồm 108.118 tấn gạo với trị giá khoảng 1.300 tỷ đồng và vật tư thiết bị dự trữ quốc gia khoảng 148 tỷ đồng góp phần đảm bảo an sinh xã hội.
Với tinh thần tương thân tương ái và coi trọng trách nhiệm xã hội của ngành, Bộ Tài chính cùng các đơn vị, doanh nghiệp thuộc Bộ tích cực triển khai hàng loạt các hoạt động an xinh xã hội tại các vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, đặc biệt là hoạt động hỗ trợ xây dựng nhà tình nghĩa, mái ấm công đoàn, học bổng cho học sinh nghèo….
